Wat zijn wratten
Een wrat (medisch: verruca vulgaris) is een harde, eeltachtige vergroeiing van de opperhuid in de vorm van een bloemkoolvormig (klein) knobbeltje. Een wrat wordt veroorzaakt door virussen uit de familie humaan papillomavirus (HPV). Hiervan bestaan meer dan honderd soorten. Sommige veroorzaken wratten op de huid, andere op de slijmvliezen. Het virus kan de huidcellen aanzetten tot snelle deling waardoor een wrat ontstaat. Vrijwel iedereen heeft weleens wratten gehad: ze verdwijnen vrijwel altijd spontaan. Het virus blijft echter vaak in de huid aantoonbaar, zonder dat er een wrat ontstaat.
Besmetting
HPV wordt overgebracht door direct huidcontact. Ook op vochtige oppervlakken kan het virus intact blijven en overgebracht worden. Vloeren van sportkleedkamers, openbare douches en zwembaden zijn hierdoor mogelijke besmettingsbronnen. Het risico op besmetting neemt verder toe wanneer er een wondje in de huid is zoals een schaafwond, hondenbeet, sneetje van het scheren etc. Besmetting op zich hoeft nog niet te leiden tot een wrat.
Omdat kinderen vaak nog geen afweerstoffen tegen HPV hebben, hebben zij het meeste last van wratten. Bovendien komen ze via zwembaden, sport, vakantiekampen, school etc. meer in contact met besmette locaties, en lopen ze vaker wondjes op door ruwe spelletjes. Van de mensen met wratten is 53 % jonger dan 19 jaar.
Een andere risicocategorie wordt gevormd door personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals kankerpatiënten die chemotherapie krijgen, of aidspatiënten.
Nadelen en complicaties
Over het algemeen zijn wratten eerder hinderlijk dan schadelijk voor de gezondheid. Toch worden ze als vervelend ervaren, met name wanneer ze op het gezicht of de handen verschijnen. Wratten kunnen bovendien soms makkelijker bloeden nadat ze met een voorwerp in aanraking zijn geweest. Daarbij kunnen wratten op de voeten pijnlijk zijn bij het lopen, waardoor men zich bovendien een voor de spieren of skelet belastende wijze van lopen aanleert. Sommige personen hebben een verzwakt immuunsysteem en waardoor zeer veel of grote wratten kunnen ontstaan. Er bestaan extreme gevallen, zoals de Indonesische visser Dede Kosawa, waarbij de wratten kunnen uitgroeien tot boomachtige uitgroeisels die een belemmering kunnen vormen voor de bewegingsvrijheid. Bovendien is de kans groter dat het karakter van de wratten verandert en ze zich ontwikkelen tot huidkanker.
Verschijningsvormen
Wratten komen vooral voor op de handen en de voeten. Vaak op plekken die veel belast worden.
Op de voetzool ontstaat soms een gebied met veel tegen elkaar aanliggende wratten. Dit wordt een mozaïekwrat genoemd.
Draadwratten (verruca filiformis): 1-2 mm doorsnee draadjes in de hals, gelaat, lippen, oogleden. Kunnen worden afgeknipt.
Ook op de genitaliën kunnen wratten voorkomen: genitale wratten.
Platte wratten (verruca plana) zijn kleine huidkleurige papeltjes, vaak in het gezicht of op de handrug. Deze zijn makkelijker te behandelen maar komen veel minder vaak voor.
Bij mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan ontstaan vaak wratten op de handen en onderarmen. Dit komt door de immunosuppressiva, medicijnen die het afweersysteem onderdrukken. Dit is ook de reden, dat wratten bij deze patiënten zich soms lijken te ontwikkelen tot een plaveiselcelcarcinoom. Bij gezonde mensen is dit niet aan de orde.
Bijgeloof
Volgens bijgeloof konden wratten worden bestreden door er met een ingekeepte tak van de hazelaar over te wrijven. Het sap van de stinkende gouwe (Chelidonium majus) wordt dat ook toegedicht. Het inwrijven met een stuk vlees dat daarna begraven werd, zou helpen. De wrat werd betoverd doordat het begraven vlees tot ontbinding kwam. Een derde methode was het tellen van de wratten en daarna vergeten dat men dat gedaan had. Ook konden wratten worden aangeraakt met een kiezelsteen die daarna op een kruispunt werd achtergelaten. Men geloofde dat de vinder ervan vervolgens ook de wratten zou overnemen. Ook wordt beweerd dat wratten verdwijnen als men een koperen muntstuk in wijwater gooit en daarna het deel van het lichaam met de wrat, bijvoorbeeld de vinger, in het wijwater te houden. Het aantal van dergelijk bijgeloof is praktisch onbegrensd. Omdat wratten een sterke neiging hebben spontaan na enkele jaren te verdwijnen zullen al deze middeltjes soms succes lijken te hebben.
Een wrat is een hard, ruw knobbeltje op de huid, veroorzaakt door besmetting met bepaalde virussen en gemakkelijk wordt overgebracht. Wratten kunnen overal op de huid verschijnen, maar komen het meest voor op de handen en voeten.
Seksueel overdraagbare aandoeningen en het papillomavirus kunnen wratten in het genitale gebied veroorzaken die vaak hard groeien. Sommige wratten verdwijnen spontaan, anderen blijven jaren bestaan.
Wratten op de voeten zijn over het algemeen het pijnlijkst en het moeilijkst te behandelen,
omdat er door de constante druk ingroeiing kan optreden.
Behandeling
Voor de behandeling van wratten zijn diverse methoden beschikbaar:
• chirurgische uitsnijding
• bloedeloze verwijdering door bevriezing met vloeibare stikstof
• herhaalde toepassingen van zalven
• zelf wegsnijden met behulp van ditranol
• langdurig afplakken met plakband (ducktape)
De behandeling verschilt per soort wrat. Zie verder de specifieke soorten wratten hieronder:
Waterwratten
Voetwratten
Ouderdomswratten